یاران امام زمان

یاران امام زمان علیه السلام :

میدانیم ظهور حضرت ولی عصر (عج الله فرجه) یک جنبه الهی دارد که از اذن خدا بر قیام تا یاری و نصرت الهی را شامل میگردد؛ اما جنبه دیگر آن وجود یارانی با اخلاص و مومن است که نسبت به آن موعود منتَظَر، مطیع محض بوده، با جان و دل در یاری اش بکوشند و سختی ها و مخاطرات را به جان بخرند.

وجود چنین یارانی همان چیزی است که پدران معصوم آن بزرگوار (علیهم السلام) نیز طالب آن بوده اند؛ اما نبودشان موجب شد تا در بزنگاه هایی چون سقیفه یا پیکار با معاویه، وادار به سکوت یا صلح شوند یا در رویارویی با یزید به شهادت برسند.

هرچند باید دانست که خدا و اولیائش، نیازمند مردم نیستند؛ اما در ظرف شرایطی که برای آزمایش مردم در این عالم نهاده شده است- وجود یارانی آماده، لازمه ظهور و نیز پیشبرد قیام حضرت مهدی علیه السلام است. به ویژه به یاد آوریم که نوع مأموریت آن جناب که فتح کل زمین و جنگ با تمام ظالمان، زورگویان و قدتمندان عالم است، سختی های فوق العاده ای دارد که در منابع دینی به آن اشاره شده است؛ ذیلا دو نمونه را میخوانیم.

«عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ ذَكَرَ اَلْقَائِمَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ يَكُونَ أَمْرُهُ فِي سُهُولَةٍ فَقَالَ لاَ يَكُونُ ذَلِكَ حَتَّى تَمْسَحُوا اَلْعَلَقَ وَ اَلْعَرَقَ .»      الغیبه (للنعمانی) ، ص ۲۸۴ . باب ۱۵

مفضل بن عمر گوید : «در حضور امام صادق از قائم علیهماالسلام یاد شد. من عرض کردم: امیدوارم که کار ایشان به آسانی انجام پذیرد؛ اما آن حضرت فرمود : «آن امر واقع نخواهد شد مگر آن که (در هنگامه های نبرد) خون لخته و عرق را (از خویشتن) بزدائید»»     

مسح در لغت به معنای «امرار الشَّی علی الشَّی» است و در این روایت و روایت بعد به معنای سائیدن دست بر صورتهای آکنده از خون آمده است .

از بشیر بن نَبّال روایت شده که گفت :

«عَنْ بَشِيرٍ اَلنَّبَّالِ‌ قَالَ:قَدِمْتُ اَلْمَدِينَةَ‌ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ‌ إِنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ اَلْمَهْدِيَّ‌ لَوْ قَامَ لاَسْتَقَامَتْ لَهُ اَلْأُمُورُ عَفْواً وَ لاَ يُهَرِيقُ مِحْجَمَةَ دَمٍ فَقَالَ كَلاَّ وَ اَلَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوِ اِسْتَقَامَتْ لِأَحَدٍ عَفْواً لاَسْتَقَامَتْ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ‌ حِينَ أُدْمِيَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ شُجَّ فِي وَجْهِهِ كَلاَّ وَ اَلَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ حَتَّى نَمْسَحَ نَحْنُ وَ أَنْتُمُ اَلْعَرَقَ وَ اَلْعَلَقَ ثُمَّ مَسَحَ جَبْهَتَهُ.»    الغیبه (للنعمانی)، ص ۲۸۴، باب ۱۵.

«هنگامی که به مدینه رسیدم به امام باقر علیه السلام عرض کردم : برخی میگویند اگر مهدی علیه السلام قیام کند، کار ها به خودی خود به او سامان میابد و به اندازه حجامتی خون نمیریزد . امام فرمودند : «هرگز چنین نیست؛ سوگند به آنکه جانم به دست اوست! اگر کار ها به خودی خود برای کسی روبراه میشد، مسلّما برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درست میشد، آن هنگام که دندان های پیشین حضرت شکست و صورتش را زخم رسید. نه هرگز! سوگند به آنکه جان من به دست اوست (چنین نخواهد شد) تا آنکه ما و شما عرق و خون لخته شده را پاک کنیم» سپس حضرت به پیشانی خود (به عنوان نمودار آن حالت) دست کشید.»»

طبعا این رنج ها و سختی ها، مردانی را می طلبد که درجه ایمان و آمادگی و قدرت پایداری بیشتری داشته باشند . یارانی که با توکل بر خدا و استعانت از او، آوردن هر خیری و از بین بردن هر شرّی را تنها از سوی خدا بدانند و در این راه از یاری حق باز نایستاده و میدان را خالی نکنند؛ گرچه خدای تعالی نیز در این راه با سپاهیان غیبی خود اعمِّ از ملائکه یا ایجاد رعب در دل دشمنان، آنان را یاری خواهد کرد. توجه به نکات فوق، اهمیت یاری آن جناب و یاری ایشان را در هنگام ظهور بیش از پیش روشن میکند.

بزرگداشت یاران امام مهدی علیه السلام در قرآن :

در کلام متین الهی باز از یاران امام موعود به نیکی و بزرگی یاد شده است :

«فَإِنْ يَكْفُرْ بِهَا هَٰؤُلَاءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَيْسُوا بِهَا بِكَافِرِينَ» (انعام ۸۹)

اگر اینان (مشرکان) به این (آئین) کفر ورزند بی گمان، گروهی (دیگر) را بر آن گماریم که بدان کافر نباشند.

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ» (مائده ۵۴)

ای کسانی که ایمان آورده اید ! هر کس از شما از دین خود برگردد، به زودی خدا گروهی (دیگر) را می آورد که آنان را دوست میدارد و آنان (نیز) او را دوست دارند. (آنان) در برابر مومنان فروتن (و) در برابر کافران سرفرازند. در راه خدا جهاد میکنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی هراسند. این فضل خداست، این فضل خداست، آن را به هر که بخواهد میدهد و خدا گشایشگری داناست.

امام صادق علیه السلام در تفسیر این دو آیه میفرمایند :

«عَنْ أَبَی عَبدِاللهِ علیه السلام یَقولُ اِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ مَحْفُوظَةٌ لَهُ أَصحَابُهُ لَوْ ذَهَبَ الْنّاسُ جَمِیعاً أَتَی اللهُ لَهُ بِأَصْحابِهِ وَ هُمُ الَّذِینَ قَالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ «فَإِنْ يَكْفُرْ بِهَا هَٰؤُلَاءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَيْسُوا بِهَا بِكَافِرِينَ» وَ هُمُ الَّذِینَ قَالَ اللهُ فِیهِمْ «فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ»»      (الغیبة للنعمانی، ص ۳۱۶،  باب ۲۰)

همانا یاران صاحب این امر برای او نگهداری شوند، حتی اگر همه مردم از میان بروند، خداوند یاران او را به او میرساند و آنان اند که خدای عزّوجل در باره ایشان فرمود : «اگر اینان (مشرکان) به این (آئین) کفر ورزند، بی گمان گروهی دیگر را بر آن گماریم که بدان کافر نباشند» و همان ها هستند کسانی که خدا درباره آنان میفرمایند : «به زودی گروهی (دیگر) را می آورد که آنان را دوست میدارد و آنان (نیز) او را دوست میدارند.(اینان) در برابر مومنان، فروتن، (و) در برابر کافران سرفرازند.»

«وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَىٰ أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ لَيَقُولُنَّ مَا يَحْبِسُهُ أَلَا يَوْمَ يَأْتِيهِمْ لَيْسَ مَصْرُوفًا عَنْهُمْ وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ» (هود ۸)

«و اگر عذاب را تا سر رسیدن زمانی محدود (یا گروهی محدود) با تاخیر افکنیم، خواهند گفت : «چه چیزی آن را باز داشته ؟» آگاه باش! روزی که (عذاب) به آنان برسد دیگر از اینان برداشته نخواهد شد و آنچه را مسخره میکردند، آنان را فرو خواهد گرفت.»

امام صادق علیه السلام در شرح این آیه شریفه فرمودند :

«این گروه معدود حضرت قائم علیه السلام و اصحاب او هستند.»

در روایات دیگر توضیح داده شده که این گروه معدود همان 313 یار موعودند. آری خدای بزرگ یاران ذخیره شده آن حضرت را بر روی زمین در هنگام ظهورش جمع خواهد کرد .

بزرگداشت یاران امام مهدی علیه السلام در روایات

امامان معصوم علیهم السلام به شمار آمدن در جرگه یاران امام مهدی علیه السلام را امری شوق برانگیز دانسته اند . از جمله به شیعیان خود سفارش میکردند که خود را برای یاری ایشان آماده کنند. امام صادق علیه السلام فرمودند :

«قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ اَلْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ»   الغیبة للنعمانی ، ص ۳۲۰ ، باب ۲۱ .

«هر یک از شما برای خروج قائم ولو یک تیر آماده کند که چون خدای تعالی بداند که او چنین نیتی دارد، امیدوارم که عمرش را به تأخیر اندازد تا آنکه او را درک کرده و از اعوان و انصارش گردد.»

و باز امامان به شیعیان خویش فرموده اند که اگر خدا برای آنان خیر مقدر کرد و آنان را موفق به درک ایّام او ساخت، عزم خود را به یاری اش جزم سازند و هنگام ظهور حتی اگر سینه خیز روی برف باشد به سویش شتافته و یاری اش کنند. چنانچه امیر مومنان علیه السلام در توصیف آن جناب و ابراز شوق چنین می فرمایند :

«فَإِنْ خَارَ اَللَّهُ لَكَ فَاعْزِمْ وَ لاَ تَنْثَنِ عَنْهُ إِنْ وُفِّقْتَ لَهُ وَ لاَ تَجُوزَنَّ عَنْهُ إِنْ هُدِيتَ إِلَيْهِ هَاهْ وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْيَتِهِ»

«پس اگر خدا تو را برگزید (تو با او باشی) عزمت را جزم کن و از او روی مگردان اگر موفق (به همراهی او) شدی؛ و از او مگذر اگر  به سویش هدایت شدی . پس امام به سینه خود اشاره کرد و فرمود : آه آه! که چه مشتاق دیدار اویم.»

همچنین ابوالجارود گوید : امام باقر علیه السلام به من فرمودند:

«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِي: يَا أَبَا اَلْجَارُودِ إِذَا دَارَتِ اَلْفَلَكُ وَ قَالَ اَلنَّاسُ مَاتَ اَلْقَائِمُ أَوْ هَلَكَ بِأَيِّ وَادٍ سَلَكَ وَ قَالَ اَلطَّالِبُ أَنَّى يَكُونُ ذَلِكَ وَ قَدْ بُلِيَتْ عِظَامُهُ فَعِنْدَ ذَلِكَ فَارْجُوهُ فَإِذَا سَمِعْتُمْ بِهِ فَأْتُوهُ وَ لَوْ حَبْواً عَلَى اَلثَّلْجِ .»

«ای ابوالجارود! چون فلک دوّار بچرخد (و روزگاری طولانی بگذرد) تا جایی که مردم بگویند :‌قائم علیه السلام مرده یا هلاک شده؛ مگر در کدام وادی رفته است. و جوینده بگوید : کجا ممکن است او وجود داشته باشد؟ حال آنکه باید استخوان های او نیز پوسیده باشد! در این هنگام بدو امیدوار باشید و چون دعوت او را شنیدید، نزد او بروید گرچه به صورت سینه خیز بر روی برف باشد.»

خود حضرت مهدی علیه السلام نیز به یاران خویش محبت دارند و در پیشگاه خدای تعالی برای آنان دعا میکنند.

مرحوم سید بن طاوس در محج الدعوات فرازی را از قنوت امام زمان علیه السلام چنین نقل می کند :

«وَ صَلِّ عَلَى عِبَادِكَ اَلصَّالِحِينَ يَا مَنْ لاٰ يُخْلِفُ اَلْمِيعٰادَ  أَنْجِزْ لِي مَا وَعَدْتَنِي وَ اِجْمَعْ لِي أَصْحَابِي وَ صَبِّرْهُمْ وَ اُنْصُرْنِي عَلَى أَعْدَائِكَ وَ أَعْدَاءِ رَسُولِكَ وَ لاَ تُخَيِّبْ دَعْوَتِي فَإِنِّي عَبْدُكَ اِبْنُ عَبْدِكَ وَ اِبْنُ أَمَتِكَ أَسِيرٌ بَيْنَ يَدَيْكَ سَيِّدِي أَنْتَ اَلَّذِي مَنَنْتَ عَلَيَّ بِهَذَا اَلْمَقَامِ وَ تَفَضَّلْتَ بِهِ عَلَيَّ دُونَ كَثِيرٍ مِنْ خَلْقِكَ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُنْجِزَ لِي مَا وَعَدْتَنِي إِنَّكَ أَنْتَ اَلصَّادِقُ وَ لاٰ تُخْلِفُ اَلْمِيعٰادَ وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .»

«و خدایا رحمت فرست بر بندگان صالحت، ای کسی که وعده ات را خلاف نمیکنی؛ به آنچه به من وعده داده ای وفا کن و یارانم را برای من جمع نمای و ایشان را صبر ده و مرا در برابر دشمنانت و دشمنان رسولت یاری ده و دعای مرا رد مفرما! این منم بنده تو، پسر بنده ات و پسر کنیزت که در پیش رویت راه میپیمایم. آقای من ! تویی که به دادن این مقام (مرتبه امامت و قائمیّت) بر من منت نهاده ای و از میان انبوه آفریدگانت آن را به من تفضّل کرده ای؛ از تو می خواهم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و برایم آنچه را که مرا وعده داده ای برآوری؛ همانا که تو راستگوئی و خلف وعده نمی کنی و بر همه چیز توانائی.»

اما این یاران کیستند ؟ تعدادشان چقدر است ؟ و صفات و ویژگی هایشان چیست ؟

• تاکید بر ۳۱۳ یار(وزیر) امام مهدی علیه السلام در روایات

در روایات بسیاری در بیان تعداد یاران امام زمان، بر عدد ۳۱۳ تاکید شده است . در برخی از این روایات عین عدد ۳۱۳ ذکر شده است؛ در برخی دیگر سیصد و اندی آمده و در برخی دیگر به هم شماری با اصحاب بدر یا اصحاب طالوت که بدون خوردن آب از نهر گذشتند، تاکید شده است . در حدیث و تاریخ ذکر شده که شماره یاران طالوت و نیز یاران پیامبر اکرم صل الله علیه و آله در جنگ بدر ۳۱۳ نفر بوده است .

نمونه هایی از این روایات چنین است؛

حضرت علی علیه السلام فرمودند :

«قاَل عَلیٌ علیه السلام :  فَيَتَوَافَوْنَ مِنَ اَلْآفَاقِ ثَلاَثُمِائَةٍ وَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ [رَجُلاً] عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ»              (الغيبة (للطوسی)  ج۱ ص۴۷۷)

«از آفاق (زمین) ۳۱۳ نفر، به تعداد اهل بدر، تکمیل می شوند»

امام باقر علیه السلام نیز فرمودند :

«قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : يُبَايَعُ اَلْقَائِمَ بَيْنَ اَلرُّكْنِ وَ اَلْمَقَامِ ثَلاَثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ»             (الغيبة (للطوسی)  ج۱ ص۴۷۶)

«با قائم علیه السلام بین رکن و مقام، سیصد و اندی – به تعداد اهل بدر- بیعت میکنند»

در منابع اهل سنت نیز از امام علی علیه السلام نقل شده که فرمودند :

«قالَ عَلیٌ علیه السلام : … وَ عَلیٰ عَدَدِ أَصْحٰابِ طالوت أَلَّذَینَ جاوَزوا مَعَهُ النَّهَر»

«… و به تعداد اصحاب طالوت که همراه او از نهر گذشتند (و از آب نخوردند).» (مستدرک حاکم  ج۴ ص۵۵۴)