همراهی فاطمه زهرا سلام الله علیها، با پدر در عبور از یکی از سخت ترین مراحل تکامل تاریخ اسلام، یعنی هجرت پیامبر اکرم از زادگاه خود شهر مکه و رفتن به شهر مدینه بود ، عبوری که همراه خطرات جانی و نا امنی حاصل از فعالیت های دشمنان قسم خورده اسلام در شهر مکه بود ، شرائط به نحوی بود که پیامبر اکرم مجبور به هجرت شدند و در این مسیر تنها فرد خانواده او حضرت زهرا سلام الله علیها، نیز به مصائب و سختی هائی توانستند خود را به شهر مدینه برسانند،
الف ) توطئه قریش جهت قتل پیامبر؛
بر اساس روایات اسلامی، قریش از خروج مسلمانان از مکه آگاه شده و برای قتل پیامبر نقشه‌ای را به اجرا گذاشتند. پیامبر اکرم به کمک حضرت علی بن ابیطالب، کسانی که مراقبش بودند را گمراه نموده و مخفیانه از شهر خارج شد،
بدینسان در سال ۶۲۲ میلادی (برابر با سال سیزدهم پس از شروع دعوت خود) پیامبر اسلام به مدینه، که یک واحه زراعتی بزرگ بود، هجرت نمود و همراهان وی که با او از مکه به مدینه مهاجرت کردند به مهاجرین شهرت یافتند.
(آلفورد ولش، محمد، دانشنامه اسلام)
اهالی یثرب که پیامبر و مهاجرین را یاری رسانده بودند، از آن پس به انصار نام برده می‌شدند. این هجرت مبدأ تاریخ مسلمانان شد. مدینه تا قبل هجرت پیامبر، “یثرب”، نامیده می‌شد و بعد از این هجرت “مدینه النبی”، خوانده شد.
ب ) لیله المبیت؛
لیلة المبیت شبی است که پیامبر اکرم به امر الهی از مکه به مدینه هجرت کرد و به سبب تصمیم سران قریش بر قتل آن حضرت، از علی علیه السلام خواست تا به جای او در بسترش بخوابد و مشرکان متوجه عدم حضور پیامبر نشوند. خداوند در عظمت این جانفشانی علی آیه؛
“وَمِنَ النَّاسِ مَن یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ”، سوره بقره/ آیه ۲۰۷
ترجمه: “و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا می‌فروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است”،
را نازل فرمود.
(مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، صفحه ۵۱)
ج ) سفارش به فواطم؛
بعد از هجرت رسول خدا به مدینه، علی علیه السلام سفارش های پیامبر را در مکه انجام داد، امانتهایی را که مردم نزد رسول خدا گذاشته بودند، به صاحبانشان برگرداند و همراه با فواطم از مکه خارج شدند. (فواطم یعنی حضرت فاطمه دختر رسول الله، فاطمه بنت اسد و مادر علی علیه السلام و فاطمه دختر زبیر ).
کفار قریش وقتی خبر هجرت علی علیه السلام را شنیدند، به دنبالش شتافتند تا در نزدیکی ضجنان به آنها رسیدند.
علی علیه السلام با شمشیر با آنان درگیر شد تا بالاخره ضربهای سهمگین بر کتف یکی از آنها که جناح نام داشت فرود آورد؛ به‌طوریکه بدن او را دو پاره کرد و شمشیر به پشت اسب او رسید. در این هنگام کفار فرار را بر قرار ترجیح دادند.
اما در این میان مشرکی به نام حویرث که رسول خدا را در مکه اذیت می‌کرد، جلو آمد و به شتری که فاطمه زهرا سلام الله علیها را حمل می‌کرد حمله کرد. شتر ترسید و فاطمه علیهاسلام را به زمین زد و آن بانو که جسمی نحیف داشت، صدمه خورد.
امیرالمؤمنین نگاهی به صورت فاطمه علیها السلام انداخت و دید رنگ مبارکش زرد شده. به آن گروه حمله شدیدی برد و عده دیگری از آنها را به قتل رساند و سپس نزد فاطمه علیهاسلام برگشت و فرمود:” ای فاطمه، پاره تن رسول خدا! من زنده باشم و از صورت تو رنگ پریده باشد؟!”،
فاطمه علیهاسلام عرضه داشت:
“هر کس که تو پشتیبان او باشی، ضرری نبیند.”،
(فاطمة الزهراء، رحمانی، صفحه ۴۵۵)
د ) هجرت به مدینه؛
فاطمه زهرا سلام الله علیها، تنها عضو خانواده پیامبر، چند روز پس از هجرت پیامبر به مدینه، مقارن با سال ۶۲۲ میلادی، به‌همراه فاطمه بنت اسد، فاطمه بنت زُبَیر بن عبدُالمُطَّلِب و احتمالاً سوده و ام‌کلثوم بنت محمد در کاروانی به‌سرپرستی علی بن ابیطالب از مکه به مدینه هجرت کرد و در قُبا به پدرش پیوست.
(جعفریان، تاریخ سیاسی اسلام، صفحه ۴۱۵)
ه ) زمان بندی حرکت پیامبر به مدینه؛
روز اول: پنج‌شنبه ۲۶ صفر ۱ قمری/۹ سپتامبر ۶۲۲: ترک مکه و اقامت سه‌روزه در غار ثور در نزدیکی مکه
روز پنجم: دوشنبه ۱ ربیع‌الاول ۱ قمری/۱۳ سپتامبر ۶۲۲: ترک ناحیهٔ مکه و سفر به ناحیهٔ یثرب
روز دوازدهم: دوشنبه ۸ ربیع‌الاول ۱ قمری/۲۰ سپتامبر ۶۲۲: ورود به قباء در نزدیکی مدینه
روز شانزدهم: جمعه ۱۲ ربیع‌الاول ۱ قمری/۲۴ سپتامبر ۶۲۲: ورود به مدینه برای نماز جمعه و بازگشت مجدد به قباء
روز بیست و ششم: دوشنبه ۲۲ ربیع‌الاول ۱ قمری/۴ اکتبر ۶۲۲: انتقال به مدینه
