الف) ترجمه؛
بنام خداوند بخشنده مهربان
۱ – ما به تو كوثر عطا كرديم .
۲ – اكنون كه چنين است براى پروردگارت نماز بخوان و نحر كن .
۳ – مسلما دشمن تو ابتر و بلا عقب است .
ب ) تقابل کوثر و ابتر؛
کلمه کوثر معانی زیادی دارد ولی چون ابتر به معنای “کسی است که فرزندانی ندارد و نسلش قطع شده است، لذا باید گفت منظور از کوثر در این سوره، “کثرت اولاد”، است، یعنی “ما به تو اولاد زیادی بخشیدیم و نسل دشمنت را قطع کردیم.”
نکته قابل توجه آن است که نسل رسول خدا فقط از طریق حضرت فاطمه زهرا علیها سلام ادامه یافته است و خداوند هم به رسولش اطمینان داده است که اولادش زیاد خواهد شد. بنابراین اولاد فاطمه حتماً باید اولاد رسول خدا محسوب شوند تا این وعده الهی تحقق یابد.
(تفسیر المیزان ، صفحه ۵۲۱)
ج ) در معنای “وانحر”؛
در معنی کلمه “وانحر”، غیر آنچه مشهور شده است، مفهوم دیگری برقرار است:
در اينجا دو تفسير براى آيه فوق ذكر شده است :
۱ – مـنـظـور از جمله (وانحر) رو به قبله ايستادن به هنگام نماز است ، چرا كه ماده نحر بـه مـعـنـى گـلوگـاه مـى بـاشـد، سـپـس عـرب آن را مـعـنـى مـقـابـل بـا هـر چـيـز اسـتـعـمـال كـرده اسـت ، و لذا مـى گـويـنـد (مـنـازلنـا تـتـنـاحـر) يـعنى : منزلهاى ما در مقابل يكديگر است .
۲ – مـنـظـور بـلنـد كـردن دسـتـهـا بـه هـنـگـام تـكـبـيـر و آوردن آن در مـقـابـل گـلوگـاه و صـورت اسـت ، در حـديـثـى مـى خـوانـيـم :
“هـنـگـامـى كـه ايـن سـوره نـازل شـد پـيـغـمـبـر اكـرم از جبرئيل سؤ ال فرمود: اين (نحيره ) اى كه پروردگارم مرا به آن ماءمور ساخته چيست ؟
جـبـرئيل عرض كرد: اين نحيره نيست ، بلكه خداوند به تو دستور مى دهد هنگامى كه وارد نماز مى شوى موقع تكبير، دستها را بلند كن ، و همچنين هنگامى كه ركوع مى كنى يـا سـر از ركـوع برمى دارى ، و يا سجده مى كنى ، چرا كه نماز ما و نماز فرشتگان در هفت آسمان همين گونه است ، و براى هر چيزى زينتى است ، و زينت نماز بلند كردن دستها در هر تكبير است
و در حديثى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم كه در تفسير اين آيه با دست مباركش اشـاره كـرده و فـرمـود: مـنـظور اين است كه دستها را اينگونه در آغاز نماز بلند كنى به طورى كه كف آنها رو به قبله باشد.
در خـصـوص اينكه درباره بلند كردن دست به هنگام تكبيرات روايات متعددى در كتب شيعه و اهـل سـنـت نـقـل شـده اسـت ، بـه ايـن تـرتـيـب آيـه مـفـهـوم جـامـعـى دارد كـه ايـنـهـا را نـيـز شامل مى شود.
د ) در معنای “شانئ”؛
ان شانئك هو الابتر
“شـانـئ” از مـاده “شنئان”، بر وزن ضربان، به معنى عداوت و كينه ورزى و بدخلقى كردن است ، و (شانى ء) كسى است كه کینه توز و عنود و جحود است،
به کار بردن لفظ ابتر توسط مشرکین مکه، ضمن معنای مقطوع النسل بودن تعبیری زشت است، زیرا این لفظ را در مورد انسان بکار نمی برند،
تعبير “شانى ء: بيانگر ايـن واقـعـيـت است كه آنها در دشمنى خود حتى كمترين ادب را نيز رعايت نمى كردند، يعنى عداوتشان آميخته با قساوت و رذالت بود، در حقيقت قرآن مى گويد: اين لقب خود شما است نه پيغمبر اكرم ،
ه ) نعمت زیاد؛
“كوثر” به معنى؛ “خير كثير و نعمت فراوان”، اسـت ، و مـى دانـيـم خـداوند بزرگ نعمتهاى فراوان بسيارى به پيغمبر اكرم ارزانى داشت كه مصادیق فراوانی می تواند داشته باشد،
تا آنـجـا كـه فـخـر رازى متفکر اهل سنت؛ پانزده قول در تفسير كوثر، ذكر كرده است ، ولى ظاهر اين است كه غالب اينها بيان مصداقهاى روشنى از اين مفهوم وسيع است،
يكى از مصداقهاى روشن آن مطابق نقل پیامبر اکرم، فاطمه علیها السلام است ، و مصداقهاى بسيار ديگرى نيز دارد كه ممكن است به عنوان تفسير مصداقى براى آيه ذكر شود.
و ) بخشش الهی؛
ما كوثر را به تو عطا كرديم !
در آيـه كـلمـه “ان”، تـاءكـيدی است بر قطعیت و اقتدار ، و تعبير به “اعطيناك” و نه “آتيناك” دليل بر اين است كه خداوند كوثر را به حضرتش بخشيده و اعطا فرموده است ، نه اینکه داده است، بخشش و عطا است، و اين بشارتى است بزرگ به پيغمبر اكرم تـا برنامه ریزی و طرح دشمنان اسلام برای از میان برداشتن نسل پیامبر خدا ، که بر همگان روشن بود از فرزندان حضرت زهرا سلام الله علیها خواهد بود خنثی خواهد شد، و این آیه بجهت ان است که نسل فاطمه برقرار خواهد بود،
پیامبر قلب مباركش آزرده نشود، و در عزم آهنينش فتور و سستى راه نيابد.
