تفسیر قرآن – سوره حمد

عن أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ – عليه السلام -: إِنَ‏ «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» آيَةٌ مِنْ فَاتِحَةِ الْكِتَابِ وَ هِيَ سَبْعُ آيَاتٍ تَمَامُهَا «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ – صلّى الله عليه و آله – يَقُولُ إِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لِي يَا مُحَمَّدُ وَ «لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ» فَأَفْرَدَ الِامْتِنَانَ عَلَيَّ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ وَ جَعَلَهَا بِإِزَاءِ الْقُرْآنِ‏ الْعَظِيمِ‏ وَ إِنَّ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ أَشْرَفُ مَا فِي كُنُوزِ الْعَرْشِ وَ إِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَصَّ مُحَمَّداً – صلّى الله عليه و آله – وَ شَرَّفَهُ بِهَا وَ لَمْ يُشْرِكْ مَعَهُ فِيهَا أَحَداً مِنْ أَنْبِيَائِهِ مَا خَلَا سُلَيْمَانَ – عليه السلام – فَإِنَّهُ أَعْطَاهُ مِنْهَا «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» يَحْكِي عَنْ بِلْقِيسَ حِينَ قَالَتْ‏ أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتابٌ كَرِيمٌ إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ وَ إِنَّهُ «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» أَلَا فَمَنْ قَرَأَهَا مُعْتَقِداً لِمُوَالاةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ – عليهم السلام – مُنْقَاداً لِأَمْرِهَا مُؤْمِناً بِظَاهِرِهِمَا وَ بَاطِنِهِمَا أَعْطَاهُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِكُلِّ حَرْفٍ مِنْهَا حَسَنَةً كُلُّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا أَفْضَلُ لَهُ مِنَ الدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا مِنْ أَصْنَافِ أَمْوَالِهَا وَ خَيْرَاتِهَا وَ مَنِ اسْتَمَعَ إِلَى قَارِئٍ يَقْرَؤُهَا كَانَ لَهُ بِقَدْرِ مَا لِلْقَارِي فَلْيَسْتَكْثِرْ أَحَدُكُمْ مِنْ هَذَا الْخَيْرِ الْمُعَرَّضِ لَكُمْ فَإِنَّهُ غَنِيمَةٌ لَا يَذْهَبَنَّ أَوَانُهُ فَتَبْقَى قُلُوبُكُمْ فِي الْحَسْرَةِ [عيون الاخبار‌، 1‌، 301 – 302].

امیر مؤمنان ^{علیه السلام} فرمودند: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، آیه ای از سورة فاتحة الکتاب است و این سوره هفت آیه دارد و این هفت آیه با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ کامل می‌شود.

از رسول خدا ^{صلی الله علیه و آله} شنیدم که فرمود: همانا خداوند متعال به من فرمود: ای محمّد! وَلَقَدْ آتَیْنَاکَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِی وَالْقُرْآنَ الْعَظِیمَ پس با فاتحة الکتاب، جداگانه بر من منت نهاد و آن را در کنار قرآن بزرگ قرار داد.

همانا فاتحة الکتاب، ارزشمندترین چیز در گنجینه عرش است و خداوند عز و جل آن را به محمّد ^{صلی الله علیه و آله} اختصاص داد و او را بدان مفتخر ساخت، و هیچ یک از پیامبران را در این امر با وی شریک نگرداند، مگر حضرت سلیمان ^{علیه السلام} را که از فاتحة الکتاب آیه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ را به او عطا فرمود، و از بلقیس حکایت کرد، آن گاه که او گفت: إِنِّی أُلْقِیَ إِلَیَّ کِتَابٌ کَرِیمٌ، إِنَّهُ مِن سُلَیْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ.

بدانید که هر کس با اعتقاد به ولایت محمّد ^{صلی الله علیه و آله} و خاندان پاک او ^{علیهم السلام} او این سوره را بخواند و به فرمان آن گردن نهد و به ظاهر و باطن آن ایمان داشته باشد، خداوند عز و جل به ازای هر حرف از آن پاداشی برتر از دنیا و تمامی‌اموال و خوبی های آن به او عطا فرماید؛ و هر کس به شخصی که این سوره را قرائت می‌کند، گوش بسپارد، به اندازه ثوابی که به قاری، دهند به او عطا شود.

پس تا می‌توانید از این خیر و برکتی که در اختیارتان نهاده شده، بهره گیرید که آن یک غنیمت است؛ مبادا فرصتش بگذرد و حسرتش در دلهایتان باقی بماند.