سوال: وظیفه شیعیان در دوران غیبت امام زمان علیه السلام چیست؟

در زمینه غیبت امام عصر ^{علیه السلام} مهم‌ترین پرسش همین است؛ چرا که در آیین اسلام احکام و عقاید جنبه علمی و کاربردی دارد و اسلام هرگز طرفدار مسائل نظری و تئوریک محض نیست.

در روایتی از امام صادق ^{علیه السلام} آمده است:

اَلایمانُ عَمَل کُلُّه

همه ایمان رفتار است. [1]

بنابراین می‌توان گفت که وظیفه شیعه در زمان غیبت به عمل بر می گردد و شیعه باید در دوران سخت امتحان و فتنه غیبت، کوشش و فعالیت کند و با مراقبت­ها اولاً خود را از خطرات بره اند و ثانیاً تا سر حد امکان در اصلاح امور نقش داشته باشد.

در این راستا امامان ^{علیه السلام} سه دستور اساسی داده‌اند:

در مورد تکلیف اول “انتظار فرج” را بسیار ستوده اند تا آنجا که تاکید شده است:

اَفضَلُ العِبادَه اِنتِظارُ الفَرَج

برترین عبادت ها انتظار فرج است. [2]

یا فرموده‌اند: آنکه چشم به راه ظهور و گشایش است شهیدی را ماند که در راه خدا به خون خود آغشته شده است. [3]

در مورد تکلیف دوم به باور خدا، پذیرش رسالت رسول اکرم ^{صلی الله علیه و آله و سلم} ، اقرار به احکام الهی، گردن نهادن به ولایت امامان معصوم ^{علیهم السلام} ،بیزاری از دشمنان، پارسایی، کوشش در راه عبادت و ..‌ سفارش کرده‌اند.[4]

از باب نمونه در روایت امام باقر ^{علیه السلام} آمده است که:

عبادت خدا، فرعِ بر شناخت اوست.

راوی می‌پرسد: معرفت الله چیست؟

حضرت فرمودند: باور کردن خدا و رسول او و ولایت علی ^{علیه السلام} و پیروی از او و از امامان هدایت و بیزاری از دشمنان آنان، خداوند این چنین شناخته می شود.

در مورد سوم نیز دعاهایی از جمله اَللّهُمَ عَرِّفنی نَفسَک… ،  سَلامٌ عَلی آلِ یاسین… ، اَللّهُمُّ کُن لِوَلیِّک… و …توصیه شده است.

پیامبـر اکرم ^{صلی الله علیه و آله و سلم} مومنان زمان غیبت را برادران خود خوانده­ اند و آنان را بسیار ستوده­ اند. وظایف ما در دوران غیبـت، معرفت الله و معرفت رسـول و معرفت امـام و عمـل به دسـتورات آنـان و اعتلای نام حضـرت مهدی ^{علیه السلام} و نشر عقاید و افکار او و رعایت جنبه‌های تقوا و صلاح است.

درباره وظایف منتظران در عصر غیبت به کتب زیر مراجعه شود :

• یاد محبوب
• – ترجمه مکیال المکارم 2: صفحه ۱۶۵ به بعد (بخش ۸)
• – روزگار رهایی ۱: صفحه ۳۴۹
• مهر محبوب: صفحه ۲۵۸
• خورشید مغرب: فصل ۱۳ ، صفحه ۲۵۷
• در فجر ساحل: صفحه ۴۹
• آفاق انتظار
• نگاهی به مسئله انتظار
• معرفت امام عصر ^{علیه السلام} : صفحه ۲۷۲
• امامت و مهدویت 2: بخش انتظار عامل مقاومت
• منتخب الاثر: صفحه ۴۹۳ و ۵۰۱
• پیمان محبوب( شرح دعای عهد)

می‌توان بسیاری از این وظایف را در دو زمینه اصلی اعتقادی و عملی به شرح زیر فهرست کرد:

•  اعتقاد به لزوم حجت ^{علیه السلام}
• شناخت امام عصر ^{علیه السلام} و تلاش در افزودن آن و خواندن دعای اَللّهُمَ عَرِّفنی نَفسَک…
•  تجدید پیمان بر توحید و نبوت و ولایت و عرضه عقاید بر او (زیارت آل یاسین)
• پیروی و اطاعت دقیق از آن حضرت
• چشم به راهی ظهور و فرج و خواندن دعای فرج در قنوت
• داشتن حالت مراقبه در حفظ حریم الهی و اولیای او
• استمداد و استغاثه از او در شداید و خواندن دعای الهی عظم البلا
• همت و دعا برای ثبات قدم و خواندن دعای عهد در سپیده دمان
• ایجاد محبت قلبی و ابراز محبت واقعی نسبت به او:

الف -عرض ادب با تقدیم سلام و خواندن زیارت جمعه و دیگر زیارت آن حضرت

ب-برخاستن در شنیدن و گفتن لقب مخصوص حضرت (قائم ^{علیه السلام}) و درخواست ظهور و فرج حضرت از خداوند

ج- مقدم داشتن در دعاها

ه -خواندن آیت الکرسی بعد از هر نماز و صدقه دادن برای سلامتی او

د- هدیه نماز و اعمال مستحب مثل خواندن قرآن، حج، عمره، زیارت ائمه، و … به او

و این همه را می توان در واژه “ترصُّد“ خلاصه نمود چرا که مفهوم این لغت آمادگی همه جانبه ای است که انسان منتظر باید همواره در خویش حفظ کند تا به محض ضرورت اقدام و عمل نماید.

[1] کافی ۲: ص ۳۹ (بخشی از حدیث ۷)

[2]  بحارالانوار ۵۲: ص ۲۵

[3]  همان : حدیث ۷

[4] همان : ص۱۴۰، ح ۵۱