امام زمان و غدیر
در غدیر خم و خطبه غدیریّه، توسط پیامبر دوراندیش و آینده نگر اسلام، تاریخ کلّ بشریت رقم خورد؛ چرا که امامت تمامی امامان دوازده گانه در طول تاریخ مطرح و تبیین شد؛ حقیقتی که از امیر مؤمنان آغاز می شود و به مهدی صاحب الزمان منتهی می گردد.
در بخشهای پایانی خطبه غدیریه، رئوس برنامه های مهدی موعود علیه السلام بیان شده تا هم خط سیر تاریخ جامعه اسلامی ترسیم گردد و هم آینده روشن و زیبای جامعه بشری نشان داده شود؛ لذا دعوت مردم و بیعت گرفتن از آنان بر همین محور کلّی بوده است.
در بخشی از این خطبه می خوانیم: «ای مردم! پس از خدا بترسید و با علی و حسن و حسین «وَالاِمَّةَ کَلِمَةً طَیِّبَةً باقِیَةً؛ و امامان به عنوان کلمه پاکیزه باقیه» بیعت کنید! هر کس حیله کند، خداوند او را هلاک می کند و هر کس وفا کند، مورد رحمت الهی قرار می گیرد.»
حضرت قائم، خاتم امامان
اوّلین نکته ای را که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره حضرت مهدی علیه السلام در خطبه غدیر گوشزد می کند، این است که مهدی از ما خانواده نبوت و امامت است: «مَعاشِرَ النّاسِ اِنِّی نَبِیٌ وَعَلِیٌّ وَصِیّی اَلا اِنَّ خاتَمَ الاْئِمَّةِ مِنّا الْقائِمُ الْمَهْدِیُّ؛ ای مردم! به درستی من نبی، و علی وصی من است. بدانید که آخرین امام از ما، مهدی قائم است.»
دین اسلام دین جهانی
قرآن کریم این وعده را به بشریت می دهد که روزی فرا خواهد رسید که دین حق یعنی اسلام فراگیر و جهانی شود؛ آنجا که می فرماید: «هُوَ الَّذِیآ أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ »؛ «او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا آن را بر همه آیینها غالب گرداند؛ هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.»
فراز هایی از خطابه غدیر
در خطبه شریف غدیر به امام زمان توجه خاصی شده است و پیامبر اکرم در سه فراز خطبه به وجود مبارک آن حضرت اشاره فرموده‌اند.
در فراز اول پیامبر به صراحت جریان نور را علاوه بر خود، در امیرالمؤمنین و امامان از نسل ایشان تا مهدی موعود جاری و ساری می‌دانند و آن بزرگوار را گیرنده تمام حق الله و حق اهل بیت که به آن‌ها ظلم شده است، معرفی می‌کنند.
فراز دوم از گفتار پیامبر اکرم، به صورت مستقل به امام زمان و بیان ویژگی‌های آن حضرت اختصاص دارد. حساسیت این قسمت از سخن را از آن جا می‌توان دریافت که حضرتش هجده بار مردم را با تکرار لفظ هشدار دهنده «الا» (هان، آگاه باشید) به دقت در کلام خود فرا می‌خواند. پیامبر اکرم در آغاز این بخش، بار دیگر روند پیوسته نبوت و امامت را مطرح نموده و یادآور می‌شوند که سررشته این نظم، در دست علی است و پایان بخش این روند، حضرت مهدی خواهد بود: «مَعاشِرَ النّاسِ، الا وَ انّی رَسولٌّ وَ عَلِیٌّ الاِمامُ وَ الوَصِیُّ مِن بَعدی، … الا انَّ خاتَمَ الاَئِمَهِ مِنَّا القائِمَ المَهدِی» و پس از آن، بیست و یک ویژگی اساسی و مهم آن امام را ترسیم می‌نمایند که به آن‌ها خواهیم پرداخت.
سومین فراز، اواخر خطابه و هنگام بیعت گرفتن از مردم است که می‌فرمایند: مامورم که از شما پیمان بگیرم تا دست در دست من نهید، در پذیرش آن چه از سوی خداوند درباره علی امیرالمؤمنین آورده ام و درباره اوصیای پس از او که از من و اویند، این امامت در میان آنان پایدار است و خاتم آنان مهدی است و پیشوایی استوار است تا روزی که با خداوند قدر و قضا دیدار کند (قیامت)».
نقطه اوج خطبه غدیر این است که پیغمبر اکرم آینده جهان را به صورت تابلویی بسیار دقیق و زیبایی طراحی کرده‌اند (فراز دوم). البته در سه جای دیگر هم (دو بار در قسمت ششم و یک بار در قسمت دهم خطابه) درباره امام زمان مطالبی را گفته‌اند؛ ولی قسمتی که دارای اهمیت ویژه است و چنانچه به خوبی در آن تامل و تدقیق شود، حکومت، شخصیت، علم، عصمت و ولایت تکوینی امام زمان روشن می‌شود، قسمت هشتم خطابه غدیر است.
اوصاف امام زمان در خطبه غدیر
تعابیر رسول خدا درباره ویژگی‌های امام زمان در خطبه غدیر بیان می شود تا ظرافت های کلامی آن حضرت درباره امام زمان بیش از پیش آشکار گردد.
/ از نسل پیامبر است:
اَلا اِنَّ خَاتَمَ الاَئِمَهِ مِنِّا القَائِمُ المَهدِی؛ «آگاه باشید که مهدی قائم از ماست.»
/ غالب بر ادیان است:
اَلا اِنَّهُ الظَّاهِرُ عَلَی الدِّین؛ «بدانید که اوست غلبه کننده بر همه ادیان.»
/ آیات مربوط به امام عصر در خطبه:
در قرآن کریم سه آیه در تایید جمله «الا انه الظاهر علی الدین» آمده است که عبارتند از:
سوره توبه / آیه ۳۳ و سوره صف / آیه 9 و سوره فتح / آیه ۲۸
/ منتقم از ظالمان است:
الا اِنَّهُ المُنتَقِمُ مِنَ الظَّالِمِینَ؛ «آگاه باشید که امام زمان انتقام گیرنده از ستمکاران است.»
/ فاتح و هادم است:
اَلا اِنَّهُ فَاتِحُ الحُصُونِ وَ هَادِمُهَا؛ «آگاه باشید که او فاتح دژها و منهدم کننده آنهاست.»
/ غالب بر مشرکان و هادی ایشان
اَلَا اِنَّهُ غالب کُلِّ قَبِیلَهٍ مِن اَهلِ الشِّرک و‌هادیها؛ «آگاه باشید که او غلبه کننده بر تمامی قبیله‌های اهل شرک و هدایت کننده آنهاست.»
/ طالب خون اولیا
اَلا اِنَّهُ مُدرِکٌ بِکُلِّ ثَارٍ لِاَولِیَاءِ الله؛ «آگاه باشید او، به دست آورنده خون همه دوستان خداست.»
/ ناصر دین
اَلَا اِنَّهُ النَّاصِرُ لِدِینِ اللهِ؛ «آگاه باشید که او یاور دین خداست.»
/ متصل به خدا
اَلَا اِنَّهُ الغَرَّافُ من بَحرٍ عَمِیق؛ «بدانید او از دریایی عمیق بهره می‌گیرد.»
/ عدالت ورزی
«اَلَا اِنَّهُ یَسِمُ کَلَّ ذی فَضلٍ بِفَضلِهِ وَ کُلَّ ذی جَهلٍ بِجَهلِهِ؛ آگاه باشید! که او به هر ارزشمندی به اندازه ارزش او و به هر نادان و بی ارزشی به اندازه نادانی اش نیکی کند.»
/ خیره الله و مختار الله
اَلَا اِنَّهُ خِیَرَهُ اللهِ وَ مُختَارُه؛ «بدانید او خیره الله است، مختار الله است.»
/ وارث علوم است:
اَلا اِنَّهُ وَارِثُ کُلَّ عِلمٍ؛ «بدانید او وارث تمامی علم است.»
/ محیط بر فهم هاست:
وَ المُحِیط بکل فهم؛ «و به تمامی فهم و ادراک احاطه دارد.»
/ خبر دهنده از خدا
«اَلَا اِنَّهُ المُخبِرُ عَن رَبِّهِ عَزَّ وَجَل؛ بدانید او از جانب خدایش خبر می‌دهد.»
/ محکم کننده آیات خدا
و المشید لامر آیاته؛ «و محکم کننده آیات او است.»
/ رشید و استوار
«اَلا اِنَّهِ الرَّشِیدُ السَّدِیدُ؛ «بدانید او رشد یافته و استوار است.»
/ مفوَّض
اَلا اِنَّهُ المُفَوِّضُ اِلَیه؛ «آگاه باشید! او کسی است که امور به او تفویض شده است.»
/ موعود
اَلا اِنَّهُ قَد بُشِّرَ بِهِ مَن سَلَفُ بَینَ یَدَیه؛ «بدانید او کسی است که گذشتگان قرون پیش به او بشارت داده‌اند.»
/ آخرین حجت
اَلا اِنَّهُ البَاقِی حُجَّهً وَ لَا حُجَّهَ بَعدَه؛ «بدانید! او حجت باقی است و هیچ حجتی بعد از او نیست.»
/ حق و نور مطلق
و لا حق الا معه و لا نور الا عنده؛ «هیچ حقی نیست مگر همراه اوست و هیچ نوری نیست مگر در نزد اوست.»
/ غالب مطلق
اَلَا اِنَّهُ لَا غَالِبَ لَهُ وَ لَا مَنصُورَ عَلَیهِ؛ «آگاه باشید که کسی بر او (امام زمان) غلبه نمی‌کند، و هیچ کس علیه او یاری / حاکم الهی
وَ حَکَمُهُ فِی خَلقِهِ؛ «حاکم خدا در میان بندگان»
/ امین خدا
وَ امِینُهُ فِی سِرِّهِ وَ عَلَانِیَتِهِ؛ «امین خدا در نهان و آشکار»
